తెలుగులో చారిత్రక నవల; నాడు-నేడు

డా.కె.లావణ్య ,
అసిస్టెంట్ ప్రొఫెసర్,
తెలంగాణా విశ్వవిద్యాలయం.

పందొమ్మిదవ శతాబ్దపు ఉత్తరార్థములో భారతదేశం సాంస్కృతికంగా, రాజకీయంగా చాలా మార్పులకు లోనయింది. పాశ్చాత్య సాహిత్య సంస్కృతుల ప్రభావం, ముద్రణా యంత్రాల వ్యాప్తి వలన విద్యా విధానంలో ప్రజల ఆలోచనా సరళిలో చాలా మార్పులు వచ్చాయి. అప్పటి వరకూ ప్రబంధ  ఆఖ్యాది కావ్యాదులతో కేంద్రీకరింపబడిన రచయిత దృక్పథం వాస్తవికత వైపు మళ్ళింది. తత్ఫలితం గా తెలుగు రచయితల ఆలోచనలు పాశ్చాత్య సాహిత్యం లోని ప్రక్రియల వైపు పరుగెత్తాయి.  ఆ ప్రక్రియల్లో ఒకటైన నవల క్రమంగా విస్తృతం చెంది ప్రాభవాలను పొందుతూ వస్తూంది.

స్వాతంత్ర్యానికి  ముందు తెలుగులో చారిత్రక నవలను  నాడు గా భావించి 1896 నుండి 1947 వరకు వచ్చిన చారిత్రక నవలలని, స్వాతంత్ర్యము తరవాత  వచ్చిన చారిత్రక నవలను నేడు గా భావించి 1947 నుండి నేటి వరకు వచ్చిన చారిత్రక నవలలు సమాజం లోని  ప్రజలను ప్రభావితం చేసిన విథానాన్ని ఇప్పుడు  చర్చిస్తాను.

కానీ ఈ రెండూ కాలాల్లో వచ్చిన చారిత్రక నవలల  ప్రయోజనం ఒక్కటే, అందులో ఆద్యంతం ప్రవహించేది జాతీయ చైతన్యమే. మొదటిది స్వరాజ్య సాధన లక్ష్యం గా సాగితే రెండవది సురాజ్య స్థాపనకు ప్రయత్నించిన విదానం. అంటే ఈ నూరేళ్ళ కాలాన్ని ప్రధానంగా పునరుజ్జీవన యుగంగా భావించవచ్చు. అంటే ఈ కాలంలో రాయబడ్డ నవలల ఇతివృత్తాలను ఆధారం  చేసుకుని సాంఘిక నవలలు ,చారిత్రక నవలలు, మనో వైజ్ఞానిక నవలలు, అపరాథ పరిశోథన నవలలుగా  విభజించబడ్డాయి. అందులో స్వాతంత్ర్యానికి ముందు  తెలుగులో ఎన్నోనవలలు, చారిత్రక కావ్యాలు వెలువడ్డాయి. ఎందుకంటే స్వాతంత్ర్యం   కోసం సాగించిన సమరంలో జాతి పునరుజ్జీవనము లో ప్రథాన పాత్ర పోషిస్తుంది. ఈ వరుసలో చారిత్రక నవలలు రాసిన వారు చిలకమర్తి లక్ష్మీ నరసింహం, వేంకట పార్వతీశ కవులు, పిలకా గణపతి శాస్త్రి, మల్లాది  వసుంథర,  విశ్వనాథ సత్యనారాయణ,అడవి బాపిరాజు, నోరి నరసింహ శాస్త్రి, బిరుదు రాజు రామరాజు, బి.ఎన్. శాస్త్రి, ముదిగొండ శివ ప్రసాద్, కొర్లపాటి శ్రీరామ్మూర్తి, ఓగేటి ఇందిరాదేవి, శ్రీనివాసరాజు, తదితరులెందరో చారిత్రక నవలలను వివిధ  కోణాల్లో  తీర్చిదిద్దారు.

స్వాతంత్ర్యానికి ముందు తెలుగు చారిత్రక నవల పుట్టు పూర్వోత్తరాలు – నాడు :

“రచనాకాలంలోని వాస్తవికములైన జీవితాచార వ్యవహారములను చిత్రించేది.”  నవల అని నవల పై విస్తృత పరిశోథన చేసిన   బొడ్డుపాటి కుటుంబరావు గారు  అభిప్రాయ పడితే, “సాంఘిక జీవితానికి  ప్రతిబింబంగా వ్యక్తుల జీవన గమనాల్ని చిత్రిస్తూ, వ్యక్తుల ఆచార వ్యవహారాలను వ్యక్తీకరించే గద్య ప్రబంధం  నవల.” –   అని మొదలి నాగభూషణ శర్మ అభిప్రాయ పడ్డారు. సమాజము లోని మనుషుల జీవన విధానాన్ని ఆ జీవన విధానంలో ఉన్న సంస్కృతులని , ఆచార వ్యవహారాలను , సంప్రదాయాలను రసవత్తరంగా సహజంగా వర్ణించడానికి నవల చక్కని సాధనం  అని చెప్పవచ్చును.

1.  ఆంధ్ర నవలా పరిణామము 2. తెలుగు నవలా వికాసము-14.

నవలా యుగమునకు ప్రారంభ యుగమని చెప్పబడుతున్న 1872–1900 మధ్యకాలంలో నరహరి గోపాల  కృష్ణమశెట్టి వ్రాసిన ”శ్రీ రంగ రాజ చరిత్ర (1872)”ను  “నవీన ప్రబంధం” అని వీరేశలింగము పంతులు గారు రాసిన రాజశేఖర చరిత్రను “వచన ప్రబంధం -(1878)” అని పేర్కొన్నారు.   తరవాత ఇరవై సంవత్సరాలకు  రాజశేఖర చరిత్రను విమర్శిస్తూ కాశీభట్ల  బ్రహ్మయ్య శాస్త్రి పీఠిక భాగములో నవల అనే పదాన్ని సూచించారు. ఆనాటి నుండి నేటి వరకు తెలుగు సాహిత్యం లో ప్రజల గౌరవాదరాలను పొందుతున్న ఏకైక సాహిత్య ప్రక్రియ నవల అని నిస్సందేహంగా చెప్పవచ్చును.

అయితే చారిత్రక నవలను ప్రత్యేకంగా పరిశీలించినపుడు “ఒక నిర్దిష్ట చారిత్రక దశలో  రాజకీయాలను  చిత్రించే  సాహిత్య ప్రక్రియయే చారిత్రక నవల” అని తేలుతుంది. చారిత్రక నవల అంటే ఇతివృత్తం  పూర్తిగా చరిత్రకు సంబంధించినదై ఉండి కొన్ని ముఖ్య సన్నివేశాలు,విశిష్ట  కల్పిత లక్షణాలతో చారిత్రక సన్నివేశాల పాత్ర పోషణకు భంగం  కలుగకుండా పాత్ర పోషణ చేసేదే చారిత్రక నవల అని రుద్రమదేవిపై పరిశోథన చేసిన ప్రమీలా రెడ్డి గారు వారి పరిశోథనా గ్రంథం లో అభిప్రాయ పడ్డారు.

నాటకం లో పాత్ర పోషణకు ప్రాముఖ్యం  ఉన్నట్లే నవలలో మానవ జీవిత చరిత్రకు ప్రాచుర్యం  ఉంటుంది. మానవ జీవితాన్ని దర్శించడానికి నవలా ప్రక్రియకు ఉన్నంత ఆదరణ దేనికీ లేదనడం లో ఆశ్చర్యం  లేదు. నవలల్లో చారిత్రక నవల మరీ కన్నులకు కట్టినట్లుగా ఉంటుంది. చారిత్రక దృక్పథంతో గడచిన కాలాన్ని వర్తమాన కాలంలో ఉన్నట్లే సృష్టిస్తుంది ఈ చారిత్రక నవల, గత చరిత్రను ఇతివృత్త రూపం లో రూపొందించగల శక్తి ఒక చారిత్రక నవలకు మాత్రమే ఉంటుంది.

తెలుగులో తొలి చారిత్రక నవలగా చెప్పబడుతున్న “ హేమలత నుండి హిమబిందు వరకు” స్వాతంత్ర్యానికి ముందు వచ్చిన చారిత్రక నవల.  చిత్తూరు రాజు మేవారు రాణా లక్ష్మణ సింగు చరిత్రతో మొదటి చారిత్రక నవలైన “హేమలత” వెలువడినది.

సహాయ నిరాకరణలో భాగంగా అడవి బాపి రాజు జైల్లో ఉండగా “హిమబిందు” (1922–45)నవలను రా శాడు . ప్రథమాంధ్ర  చక్రవర్తులైన శాతవాహనుల చరిత్రను, ఆ కాలం  నాటి సామాజిక పరిస్థితులను నాటి కాలం  లోని పరిస్థితులకు(1922–45) అప్లై చేస్తూ రాయబడినది. అంటే మనల్ని పాలించిన మన రాజుల చరిత్రకు, నేడు పరిపాలించబడుతున్న పరదేశీయుల పాలనకు గల తేడాలు పాఠకులు గుర్తించి చైతన్యవంతులవ్వాలనేది నాటి రచయితల ఉద్దేశ్యము. ప్రతి రచనకూ స్వరాజ్య సిద్థియే ప్రధాన లక్ష్యము.

ఉద్దేశ్యం:

చారిత్రక నవలలు “చరిత్ర” మీద ఆధారపడి నిర్మింపబడతాయి. దేశపు చారిత్రక స్పృహలేని వారు చరిత్ర హీనులౌతారు. చరిత్ర అంటే కేవలం  రాజులు, రాణులు, తారీఖులే కాదు, ఆర్థిక స్పృహ మాత్రమే కాదు. అది  ఒక సాంస్కృతిక ప్రవాహం . ఒక జీవన విధాన దర్పణము. ప్రపంచంలో అత్యంత ప్రాచీన చరిత్ర గల దేశం  భారతదేశం . దేశ చరిత్ర పుస్తకాలలో కేవలం  ఆయా కాలాల్లో పాలించిన రాజుల పరిపాలన గురించే చరిత్ర కారుడు చెబుతాడు. కాని, చారిత్రక నవలా కారుడు, ఆయా కాలాల్లోని చరిత్రను చెబుతూ చరిత్రతో బాటు రసవత్తరమైన కథను నడిపిస్తాడు. పాఠకునిలో కథతో బాటు చరిత్రనును అర్థము చేసుకునే మహత్తరమైన శక్తిని చారిత్రక నవలాకారుడు కలిగిస్తాడు. సమాజంలో సాంస్కృతిక మానవుని నిర్మాణం   చేసే ప్రయత్నమే చారిత్రక నవలల యొక్క ఉద్దేశ్యం.

స్వాతంత్ర్యానికి ముందు వచ్చిన చారిత్రక నవలల్లో  భారతీయ స్వాతంత్ర్య పిపాసను రెచ్చగొట్టే  ప్రయత్నం  కనిపిస్తుంది. చిలకమర్తి ”హేమలత”,  “అహల్యాబాయి” , బకించంద్ర చటర్జీ అనువాద నవలలు “దుర్గేశ్ నందిని “ , “చంద్రశేఖర”  “ ఆనంద మఠం” , “ సీతారం”, విశ్వనాథ “ సత్యబాయి”, “ఏకవీర” బాపిరాజు “ హిమబిందు” తదితర నవలలన్నీ స్వాతంత్ర్య వీరులను తయారు చేసే విధం  గా నిర్మింపబడ్డవే.

అందుకే నవల ఇలాగే ఉండాలి ఇలా ఉండకూడదు అని చెప్పే నిర్దేశిక సూత్రాలు అదృష్టవశాత్తూ నవలలకు లేవు. కాబట్టి నవలలను వర్ణనాత్మక సూత్రాలతో మాత్రమే విశ్లేషించవలసి ఉంటుంది. అంటూ వల్లంపాటి  వెంకట సుబ్బయ్య (నవలా వికాసం) – “ కవిత్వం మీద వచన చేసిన తిరుగుబాటు నవల” అని విశ్లేషించారు.

సాధించిన ప్రయోజనం :

ప్రారంభ యుగములో వచ్చిన నవలల్లో కథా కథనంలో, నిర్మాణ శిల్పములో ప్రత్యక్షంగానో, పరోక్షంగానో ఆంగ్ల సాహిత్య ప్రభావం  కనిపిస్తుంది. ఆంగ్ల సాహిత్య ప్రభావం తో పాటు నాటి నవలల్లో రచయితలు స్వతంత్ర ప్రతిపత్తిని ప్రదర్శించడం గమనించదగిన విశేషం. తొలి చారిత్రక నవల అయిన “హేమలత” లోని కథ మేవారు రాణాలక్ష్మణ సింగ్(1301) కాలము నాటిది. ఈయన చిత్తూరు కు చెందిన మహారాజు. చిన్నతనం లోనే తండ్రి పోవడం తో  అతని పినతండ్రి భీమ్ సింగ్ రాజు అతనికి అండగా నిలబడి రాజ్య పాలన చేస్తాడు. హేమలత నవలకిది వృత్తాంతం. ఇందులో మొగలాయి రాజ్యం లో జరిగిన అత్యాచారాలను చిలకమర్తి వారు వర్ణించారు. డిల్లీ చక్రవర్తి అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ చిత్తూరు సామ్రాజ్యంపై దండెత్తటం  వంటి ఎన్నో చారిత్రక అంశాలు చిలక మర్తి వారి చారిత్రక నవలల్లో ఉన్నాయి.  అంటే గత చరిత్రను తెల్సుకుని పర దేశీయుల పాలన నుండి విముక్తి పొందే చైతన్యం  ప్రజల నుండి రావాలని ఆశిస్తారు చిలకమర్తి వారు.

అనువాద యుగంలో చారిత్రక నవలలు రచించబడటం , అనుకరించడం, అనువదించబడడం  వలన ఈ యుగాన్ని అనువాద చారిత్రక యుగం  అని కూడా చెప్పవచ్చును. ఈ యుగం లో భోగరాజు నారాయణ మూర్తి వ్రాసిన “ విమలా దేవి”, “అల్లా హు అక్బర్”, “చంద్ర గుప్తుడు”,” ఆంధ్ర  రాష్ట్రం ” వేలాల సుబ్బారావు గారి “రాణీ సంయుక్త”  కేతవరపు వెంకట శాస్త్రి గారి “రాయచూరు యుద్ధం ” దుగ్గిరాల రాఘవ చంద్రయ్య చౌదరి గారి “విజయనగర సామ్రాజ్యం ”, ఎ.వి నరసింహము గారి “పాతాళ భైరవి” ఇలా చారిత్రక నవలలెన్నో విదేశీయులు వెళ్ళిపోవాలి, స్వదేశీయులు బాగుపడాలి అనే నేపథ్యంతో చారిత్రక నవలలు వచ్చాయి. కర్షకులు, కార్మికులు, వ్యాపారస్తులు, ఉద్యోగులు, స్త్రీలు, విద్యా  ర్థులు అందరూ బాగుపడాలని ఆశించి చారిత్రక నవలా కారులు చారిత్రక నవలలు రాశారు. సాధించిన ప్రయోజనం అంటే  దేశ స్వాతంత్ర్యమే.

నిర్మాణ పద్దతి:

చారిత్రక కావ్యాల నిర్మాణానికి ఆధారమైన వస్తువే చారిత్రక నవలల నిర్మాణానికి దోహదంచేసింది. అయితే కావ్యాలు కొన్నే వచ్చాయి. నవలలు అతి వేలల్లో వెలువడ్డాయి. చిలకమర్తి, బాపిరాజు, నోరి, లల్లాదేవి, విశ్వనాథ, బి,ఎన్. శాస్త్రి,  రామరాజు, శివప్రాసాద్, ఐతా చంద్రయ్య, వసుంథర, వోగేటి ఇందిరా దేవి, తుమ్మలపల్లి తదితరులెందరో చారిత్రక నవలలు రచించారు. వాటి పరిశీలన వల్ల నిర్మాణానికి సంబంథించి కొన్ని లక్షణాలు నిర్వచించుకునే అవకాశం కలుగుతుంది.

చారిత్రక వాస్తవికత: గతం లో జరిగిన  సంఘటన ఆధారం గా  వ్రాయబడ్డ చరిత్ర శాసనాధారాన్ని బట్టి చారిత్రక నవల వెలువడుతుంది. శాతవాహనులు, గజపతులు, తానీషా, విష్ణు వర్థనుడు , చాంద్ బీబీ, చంద్రగుప్తుడు, రుద్రమదేవి,  తారాబాయి.

వాస్తవికత వస్తువు: ఇంగ్లీష్ లో ప్లాట్, థీం అంటాము. ఈ వాస్తవికతనే రచయిత వస్తువుగా గ్రహిస్తాడు. ఆ వస్తువుల్లో నాయకుడు  కనిపిస్తాడు. ఆ చారిత్రక నాయకుని లక్షణాలు రచయితల్లో కూడా ఉంటాయి.  అవి నాయకుడు పరిష్కరిస్తాడు. ఉదాహరణకు “కృ ష్ణవేణి”లో  కథానాయకి అయిన కృష్ణవేణిని దొంగలు బంధించినపుడు దొంగల నుండి  కృష్ణవేణిని కథానాయకుడైన రామరాజు విడిపించాడు. ఇందులో తానీషా కాలము నాటి కథ వస్తువు ఉంది..

వస్తువు – కల్పన:

పేరు , పని ఈ రెండూ వాస్తవం. తేదీలు ఫలితాలు వాస్తవమే. కాని నాయకుడు, ప్రతినాయకుడు, పరివారము, రసనిష్ట తదితరాలన్నీ కల్పనలు..  కానె ఇవన్నీ కల్పనల్లా అనిపించవు. నవలా నిర్మాణ పటిష్టతకు దోహదం  చేస్తాయి. హిమబిందులో శ్రీ కృష్ణ శాతవాహనుడు, శ్రీముఖుడు  తదితర పాత్రలు చరిత్రను అనుసరించి రాయబడ్డాయి. కాని సువర్ణశ్రీ, హిమబిందు, నాగ బంధునిక, చారుగుప్తుడు, తదితర పాత్రలు కల్పితాలు.

వర్ణనలు- కల్పనలు:

ప్రబంధాలలో పద్దెనిమిది కాని ఇరవై రెండు కాని వర్ణనలు ఉండవచ్చునని లాక్షణికులు అన్నారు.

“ వన, జల , కేళీ, రవి, శశి,

తన యోదయ, మాత్ర, గతి, క్షితిప, రణాం,

రునిథి, మథు, ఋతు, పురోద్వా,

హనగ, విరహ, దూత్య,  వర్ణనాష్టా దశమున్.”

నన్నెచోడుడు ఈ విధంగా కుమార సంభవంలో పద్దెనిమిది వర్ణనలు కావ్యాల్లో ఉంటాయన్నాడు.  చారిత్రక  నవలా రచయితలు కూడా సందర్భాన్ని బట్టి  వనాలను,. నదులను, సూర్యచంద్రాదులను వర్ణిస్తాడు,  కానీ చారిత్రక నవలల్లో సరళ వచన శైలి వుంటుంది. కానీ స్వాతంత్ర్యానికి ముందు వచ్చిన చారిత్రక నవలల్లో సరళ గ్రాంథిక  శైలి కనిపిస్తుంది.

హిమబిందు నవలలో కథానాయకుడైన సువర్ణ శ్రీ సోదరి నాగ బంధునిక  గుణాలను అడవి బాపిరాజు గారి ఇలా చెప్పారు. “ అన్న తో పాటు అస్త్ర శస్త్ర విద్యలను, అశ్వరోహనాధికమును అభ్యసించిన సాహసి. స్త్రీ ప్రకృతి కంటే పురుష ప్రకృతియే ఈమెకు ఎక్కువ.” నాగ బంథునిక వీర లక్షణాలను వర్ణించడము,  అలానే హిమబిందు , సువర్ణ శ్రీ తదితరులను,  సంధ ర్బోచితంగా వర్ణించడం  హిమబిందులో చూస్తాము.

వస్తు సంవిధానం : చారిత్రక వస్తువును  ఒక క్రమ పద్ధతిలో వాడుకుంటాడు రచయిత.1.ఎత్తుగడ, 2.పాత్రల పరిచయం , 3.పుట్టు పూర్వోత్తరాలు, 4. దేశం – కాలం – పరిస్థితులు , 5.పోరాటాలు , 6. అపజయం 7.సహాయం 8. విజయం 9 .రాజ్యప్రాప్తి లేదా నాయిక తో వివాహము తో నవల ముగుస్తుంది. కానీ ఒక్కో రచయిత ఒక్కో విధానాన్ని పాటిస్తాడు. సంవిధాన పద్థతులు రచయితల మధ్య  వేరువేరుగా ఉంటాయి.

రసనిష్ట: నవలల ద్వారా రస నిష్టలు కావచ్చునని  తమ నవలాను శీలనము లో సాథికారికము గా నిరూపించిన పరిశోథకురాలు శ్రీమతి ముదిగంటి సుజాతా రెడ్డిగారు  అంటే పాఠకుని స్థాయికి నవలని తీసికెళ్ళి రసజ్ఞులని చెయ్యడం, చారిత్రక నవలల్లో శృంగార- హాస్య-కరుణ- రౌద్ర- వీర- భయానకాదులు కనిపిస్తాయి. వీర భూపతి, రుద్రమదేవి, సువర్ణశ్రీ,  శ్రీ కృష్ణ దేవరాయ వంటి పాత్రలల్లో వీరరసము ప్రస్ఫుటం గా కనిపిస్తుంది.

పాత్ర చిత్రణ: చరిత్రలో పాత్రలు శుష్కం  గా కనిపిస్తాయి. కానీ నవలల్లో సర్వాలంకార భూషితమై  పఠితల ముందు సాక్షాత్కరిస్తాయి. పాత్రల ఆలోచనలు పాఠకుని లో ప్రవేశిస్తాయి. రసానంద భరితుడై ఆనందాన్ని పొందుతాడు.

అంతరంగం- మనస్తత్వం  : చారిత్రక నవలల్లో  ప్రధానంగా కనిపించేది పాత్రల మనస్తత్వం . ఒక సమస్య వచ్చినపుడు సంతోషం  కలిగినపుడు ప్రత్యర్థులు సవాలు  విసిరినప్పుడు ఆ పాత్ర వ్యవహరించే తీరును బట్టి   పాత్ర యోగ్యతని నిర్థారి స్తాం.ఆధునిక కాలం లో వచ్చే నవలలన్నిటికీ  మనస్తత్వ విషయం లో ప్రత్యేక స్థానం  ఉంటుంది.

చారిత్రక నవల- సంస్కృతి: ఒక అవిచ్చిన్న అఖండ సాంస్కృతిక వాదం  మూలం  కాగా ఆ చారిత్రక నవల ఆవిర్భవిస్తుందని ప్రముఖ పరిశోథకులు , శతాథిక గ్రంథకర్త, విమర్శకులు , ఆచార్య కసిరెడ్డి వెంకట రెడ్డిగారంటారు. దేశ, జాతి , భాష, సంస్కారాలు,  ఆచారాలు ఇలా ఎన్నో సాంస్కృతికాంశాలు చారిత్రక నవలతో ముడి పడి ఉంటాయి. సాంస్కృతిక పరిరక్షణే ధ్యేయంగా తెలుగు చారిత్రక నవల పుట్టింది.

పూర్వ చరిత్ర పై అభిమానం : శేషాద్రి రమణ కవులు రాసిన “ కొండపల్లి ముట్టడి” చారిత్రాత్మకమైన నవల (1928) నాటి సమాజం  లోని ప్రజలు మర్చిపోయిన ఆంద్రుల పరాక్రమాన్ని తెలియజేయడమే ఈ నవల ముఖ్యోద్దేస్యం . ఆనాటి ప్రజలల్లో కర్తవ్య జ్ఞానాన్ని పెంపొందింపజేయాలని నవలాకారులు ఆశించారు. కథాకాలం  నాటి పరిస్థితులను గమనించి  జాతీయ వాద నిర్మాణం  చెయ్యాలని కోరుకున్నారు. విజయనగర రాజ్య నిర్మాణమునకు త్యాగధనులగు శ్రీ కృష్ణ దేవరాయలు, మాధవ వర్మ, తదితర చారిత్రక పురుషులే కారణమని పాఠకులకు చెప్పడం ఈ చారిత్రక  నవల ఉద్దేస్యం.    . ఆంధ్ర  జాతికంతటికీ స్వాతంత్ర్యం  తెచ్చుకోవడంలో సమరోన్ముఖులు కావాలని కోరుకుంటారు రచయితలు. వీరి వసుంధర కూడా స్వాతంత్ర్య సాధనకు రాయబడినదే, శేషాద్రి రమణ కవులు సహజంగా పరిశోథకులు. అందుకే ఈ నవలల్లోని వాతావరణం కథాకాలానికి పాత్రలకు దగ్గరగా ఉన్నది.  పాఠకులకు పూర్వ చరిత్రపై అభిమానం  పెరిగేలా చేసిన వారిలో శేషాద్రి రమణ కవుల కృషి ఎంతగానో ఉంది.

వ్యక్తుల్లో పౌరుల్లో కలిగించిన చైతన్యం : పాశ్చాత్య నాగరికతా వ్యామోహం లో పడిపోతున్న  వ్యవస్థను పూర్వుల  నైతిక జీవన విదానం  వైపు త్రిప్పి కొత్త వ్యవస్థను సృష్టించాలని తలంచిన బహుముఖ ప్రక్రియా కర్త విశ్వనాథ సత్యనారాయణ.  ఆర్ష ధర్మానికి వ్యక్తిగత హృదయ స్పందనలకు మధ్య  సంఘర్షణలతో రాయబడిన  నవల ఏకవీర.  బద్థన్న సేనాని నవల వేంగీ చాళుక్యులకు చెందినది. కులోత్తుంగ చోళుడు   దక్షిణా పధము పాలించే సమయములో పశ్చిమ చాళుక్యులు  ఆ భూ భాగాన్ని ఆక్రమించుకొనగా అంత్యకులజులు , ప్రహుభక్తి పరాయణులు అయిన బద్దన్న, బాదమ్మలు  ప్రదర్శించిన దేశభక్తి థైర్యసాహసాలద్వారా ఆంథ్ర జాతిలో దేశ భక్తి పెరుగుతుంది.

కడిమి చెట్టులో మయూరిని పాత్ర ద్వారా ధర్మ చక్రములో ఇక్ష్వాకుల ద్వారా హైందవ నాగరికతా వైభవాన్ని, సంస్కృతీ సభ్యతలను పాఠకుని హృదయములో నాటుకునేలా చేశారు విశ్వనాథ వారు.

ధార్మికులైన వ్యక్తులు, సంస్థలపై గౌరవం :

నవరస భరితములై  భారతీయ ధర్మ ప్రబోధాది గుణాలు గల చారిత్రక నవలలు కేతవరపు వేంకటరాయ శాస్త్రి గారివి. ఆంథ్ర ప్రదేశ్ కు సంబంథించిన చరిత్రలో చారిత్రక నవలలు మొదట రాసినది కేతవరపు వారే. వారి “రాయచూరు యుద్థం”, “బొబ్బిలి ముట్టడి”, “ఆనందాలు” ప్రసిద్థమైన చారిత్రక నవలలు. ఇవి ఊహాజనితమైనవే అయినప్పటికీ  చరిత్ర మిళితమైన నవలలు.

1937 వ సంవత్సరములో వాశిష్ట  గణపతి  ముని “పూర్ణ” పేరుతో  ఐతిహాసిక, సామాజిక చారిత్రక రాజకీయాత్మకమైన నవలను రెండువందల ప్రకరణాలలో సంకల్పించి సుమారు నలభై ప్రకరణాలు రచించి భారతిలో ప్రకటించారు. వాశిష్ట  గణపతి  ముని  మహా విద్వాంసుడు. మంత్రదష్ట.   అరుణా చల రమణుడి గా ప్రసిద్థి చెందిన వాడు. రమణ మహర్షి చే సంభావితుడు. ఈయన తెలుగులో  నవలా రచనకు పూనుకోవడం ,  వేదకాలం  నాటి సామాజిక స్వరూపాన్ని  ఆవిష్కరించడానికి  తలపోయడమూ ఈ నవలా రచనలో విశేషం.

ఈ నవలను గణపతి ముని చంద్రులు రచించడానికి  ఆనాటి సామాజిక కారణాలు ఉన్నాయి. ప్రేరణలున్నాయి. అప్పటికి జాతీయోద్యమ ప్రభావం  బాగా ఉంది. పురాణాధోజ్వల దివ్య చరిత్ర ద్వారా  సమాజంలో అవాంచనీయమైన  అజ్ఞానాన్ని నిర్మూలించి ఇందుకు ఒక నాటి స్థిరమైన విజ్ఞానం  సామాజిక నాగరికతలు ప్రేరకాలు కావాలని ఆయన ఆశించారు. అప్పటి ,ముప్పై సంవత్సరాలు గా దివ్యజ్ఞాన సమాజం  వారి పురావైభవ స్మరణం ,  పునరుద్థరణాభిలాషలు,  కూడా ఈ నవల రాయడానికి ప్రేరణ కావచ్చని  డా. అక్కిరాజు రమా పతి రావు గారు “ తెలుగు నవల- ప్రమాణాలు-ప్రయోగాలు “ అనే వ్యాసం లో వెల్లడించారు.

(ఇంకా ఉంది)