ఎవరి జీవితo వాళ్లు జీవించడం సమాజంతో సంబంధం లేకుండా బ్రతికెయ్యడం మామూలే . దానికి భిన్నంగా అనుక్షణం చుట్టూ ఉన్న సమాజాన్ని గమనిస్తూ అణగారిన బ్రతుకుల్ని మనస్సులో చిత్రించుకుంటూ మరికొంత బాధ్యతతో రచనా వ్యాసంగాన్ని చేపట్టడం మహా రచయిత్రి మహా శ్వేతా దేవికే చెల్లింది . 1926 లో బంగ్లాదేశ్ , డాకా లో పుట్టిన మహా శ్వేత తల్లి దండ్రుల నుంచి రచనని వారసత్వంగా పొందింది. ఆమె తండ్రి మనీష్ కవి , నవలా రచయిత . తల్లి ధరిత్రీ దేవి సామాజిక కార్య కర్త , రచయిత్రి కూడా . భారత స్వాతంత్ర్య అనంతరం జరిగిన దేశ విభజనలో వీరి కుటుంబం పశ్చిమ బెంగాల్ కి తరలి వెళ్లింది . శాంతిని కేతన్ లో , విశ్వ భారతి విద్యానికేతన్ లో , కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయంలో ఆంగ్లం లో స్నాతకోత్తర విద్యని పూర్తి చేసింది . కొంతకాలం ఆంగ్ల అధ్యాపకురాలిగా పనిచేసింది . ప్రముఖ నాటక రచయిత బిజోన్ భట్టాచార్యని వివాహం చేసుకుని కొన్ని కారణాల వల్ల విడిపోయారు . వీరు కొడుకు నాబారుణ్ కూడా సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు అందుకున్న కవి , నవలా రచయిత. 20 14 లో నా బారుణ్ మరణించాడు .
తల్లి సామాజిక కార్యకర్త కావడం వల్ల మహాశ్వేత కూడా అదే భావజాలాన్ని అందిపుచ్చుకుని ఆది వాసీల జీవితాలకి అతి దగ్గరగా వెళ్లింది . ఒక గిరిజన బాలుడు తన జీవితంలో విజయం సాధించిన గాధని ”ఎతోవా పోరాటం” గెలిచాడు అనే నవలలో చిత్రించింది . ఈ రచన ద్వారా పిల్లలకి ఆ జీవితాల్ని ఆసక్తికరంగా పరిచయం చేసింది . భారత దేశపు ఆదివాసీయుల సంస్కృతి , పోరాటాలు వారి కన్నీటి గాధలు పరిచయం అవుతాయి . సామాజిక కార్యక్రమాలే తన రచనలకి ప్రేరణగా నిలిచాయని అనేక సార్లు చెప్పుకుంది . బ్రిటీష్ ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా నిలిచి తిరుగుబాటు చేసిన ముండా నాయకుడు బిస్రా ముండా జీవితాన్ని అరణ్యేర్ అధికార్ పేరుతో నవలగా మలిచింది . ఆమె రచనల నిండా పీడితులు , గిరిజనులు , మహిళలు , దళితులు అణిచి వేత , దోపిడీ వాటిని ఎదుర్కునే ఆత్మ స్థైర్యం ఉంటుంది .
చోళి కె పీచే కథా సంపుటిలో మూడు కథలు ఉన్నాయి . ఈ చోళీ కే పీచే , ద్రౌపది , పాల తల్లి మూడు కథల్లో సమాజంలో ఉండే క్రూరత్వాన్ని , దోపిడీ వ్యవస్థ ఈ కథల్లో కన్పిస్తాయి . ద్రౌపది కథలో ఆదివాసీ విప్లవ వనిత గా ప్రధాన పాత్రగా కన్పిస్తుంది . పోలీసులు నిర్భంధించి సామూహిక అత్యాచారానికి పాల్పడతారు . అంతటి దారుణం తరవాత కూడా ఆమెలో రగిలే కసి , అధికార వ్యవస్థ పై ఉన్న ఏహ్యతాభావాన్ని ఆత్మస్తైర్యం మార్చుకుని గాయాల పాలైన శరీరంతో నగ్నంగా నడుచుకుంటూ వెళ్తుంటే ఎంతటి సాయుధుడైనా ఆమెని చూసి భయపడి పోతాడని కథకి ముగింపు ఇస్తుంది .అగ్నిగర్భ సంపుటి లో ఆదివాసీ ప్రాంతాల , నక్సలైట్ ఉద్యమాలకి సంబంధించిన కథలే కనిపిస్తాయి. బీహార్ , పశ్చిమ బెంగాల్ , మధ్య ప్రదేశ్ , చత్తీస్ ఘడ్ , ఒరిస్సా రాష్ట్రాలలో పర్యటిస్తూ పశ్చిమ బెంగాల్ లోని సబర్ తెగకు సేవలందించి వారి మనసులో తల్లి స్థానాన్ని సంపాదించుకుంది .
నవలలు , కథలు నాటకాలు , వ్యాస రచనను ఆయుధాలుగా చేసుకుని సాహిత్యంలో అత్యున్నతమైన 1996 లో జ్ఞానపీఠ అవార్డు , 1997 లో రామన్ మెగసేసే అవార్డు , 2006 లో పద్మవిభూషణ్ , సాహిత్య అకాడమీ , దేశీ కొట్టం అవార్డులు వంటి ఎన్నో అవార్డులను అందుకుంది . ఆమె రచనలలో ముఖ్య మైనవి హజార్ చైరాసీకి మాం , ఝాన్సీ కీ రాణి , అగ్నిగర్భ , రుదాలి , అరణ్యేర్ అధికార్ వంటి ఎన్నో రచనలలో అట్టడుగు వర్గాల జీవితాలను గురించి కథలుగా, నవలలుగా మలిచింది . గోవింద్ నిహ్లాని నిర్మించిన హజార్ చైరాసీకి మాం సినిమాలో నక్సలైట్ ఉద్యమంలో చేరిన కొడుకు కోసం తల్లి పడ్డ బాధని వర్ణించాడు . ఈ నవల తెలుగులోకి “ ఒక తల్లి “ పేరుతో అనువదించబడింది , అనువాద కర్త సూరంపూడి సీతారాం.
1993 లో వచ్చిన “రుడాలి “ సినిమాలో అయితే రాజస్థాన్ అగ్రకులాల కుటుంబాలలో ఎవరైనా మరణిస్తే అద్దెకు దు:ఖించడానికి వెళ్లే ఒక స్త్రీ కథ విలక్షణమైన కధాంశం తో సినిమా తెరకెక్కింది .
సాహితీ వేత్తగా , జర్నలిస్ట్ గా కొనసాగుతూనే గ్రామాల్లోని ఆదివాసీ , బలహీన వర్గాలను చైతన్యం చేస్తూ ఎన్నో సంస్థలను స్థాపించింది . ‘బర్తిక’ అనే ఆదివాసీ పత్రికకి 1980 నుండి సంపాదకురాలిగా బాధ్యతలు నిర్వహించారు . డెబ్బై ఏళ్లు దాటాక కూడా ఆదివాసీ , బడుగు వర్గాల కోసం పోరాటం చేయాలనే ఆకాంక్షని వెలిబుచ్చిన మహా శ్వేతాదేవిని సాహితీ ప్రపంచం కోల్పోయింది .
ఆ మహా రచయిత్రికి ‘విహంగ మహిళా సాహిత్య పత్రిక’ తరపున నివాళులు ……
2 Responses to ఆదివాసీ జీవన గీత – మహా శ్వేత(సంపాదకీయం)